Οι καλικάντζαροι έβγαιναν και στον Πόντο το Δωδεκαήμερο - The goblins also came out to the Pontus on the Twelve Days

 

Μέσα στις πολλές μυθολογικές παραδόσεις και προλήψεις της ελληνικής φυλής ξεχωριστή θέση κατέχουν οι δοξασίες για τους καλικάντζαρους. Παρά τις διαφορετικές «παραλλαγές», οι διάφορες δοξασίες για τα δαιμόνια του Δωδεκαημέρου έχουν μια κεντρική αφετηρία. «Σε όλες τις γωνιές της ελληνίδος γης διατηρούνται και ίσως διατηρηθούν για πολύ καιρό ακόμη οι παράδοξες παραδόσεις» έγραφε στο 13ο τεύχος της Ποντιακής Εστίας (1951) ο Δ.Κ. Παπαδόπουλος.

Στον Πόντο τα πονηρά και ενοχλητικά αυτά πνεύματα αναφέρονται ως δαβόλ’, μαϊσσάδες, μάισσες, περήδες, αλλά χρησιμοποιούνται και ευξευμενιστικά ονόματα όπως «οι έμορφοι» ή «οι καλοί». Ειδικά στην περιοχή του Σταυρίν λέγονται ’πίζη(α)λα, δηλαδή επίζηλα πνεύματα που εμφανίζονται πάνω στη Γη μόνο την περίοδο από τα Χριστούγεννα έως τα Φώτα. Ο Θάνος Βελλούδιος παραθέτει από τον Πόντο και τις ονομασίες καρτσάνγκαλοι και καλοβρύσηδες χρυσαφένταδοι.

Σκίτσο από το βιβλίο του Θάνου Βελλούδιου «Αερικά-Ξωτικά και Καλικάντζαροι»

«Ασ’ ση Χριστού ως τα Φώτα έβγαιν’νε και λάσκουνταν τα ’πιζήαλα και χάν’ταν άμον ντο φωτίεται ο κόσμον», σημειώνει ο Δ. Παπαδόπουλος. Η ποντιακή λαϊκή δοξασία θεωρεί τους καλικάντζαρους σαν στοιχειά παράδοξα, που παρουσιάζονται με ποικίλες μορφές: είτε σαν άνθρωποι, είτε σαν ζώα, είτε σαν πουλιά. Σαν ζώα έχουν όλες τις παραξενιές και τα κουσούρια· ένα μάτι, κεφάλι αλλόκοτο, παράξενα φτερά, παραμορφωμένα σώματα.

Αν έχουν ανθρώπινη μορφή είναι αδύνατοι, σκελετωμένοι, σιχαμεροί, άσχημοι. Άλλοι είναι πολύ ψηλοί με κοντό λαιμό και ογκώδες κεφάλι, άλλοι νάνοι με πολύ μακρύ λαιμό και μακριά χέρια. Όλοι τους έχουν μάτια μεγάλα που πετούν σπίθες, δύο ή περισσότερα κέρατα, ουρά, νύχια μακριά και μυτερά, στόμα μεγάλο με σαρκώδη χείλη, ζωηρό κόκκινο χρώμα και δόντια μεγάλα και μυτερά.

Οι καλικάντζαροι βγάζουν άναρθρες κραυγές, τσεβδίζουν, ουρλιάζουν, χορεύουν, πηδούν.

Λέγεται ότι εμφανίζονται τις σκοτεινές νύχτες, πάντοτε σαν παράξενα φαντάσματα και τρομάζουν ιδιαίτερα τις γυναίκες και τα παιδιά. Ντυμένοι με άπλυτα, βρόμικα και κουρελιασμένα ρούχα, μπαίνουν στα καθαρά και γιορτινά σπίτια από τις καμινάδες, τα παράθυρα και τις κλειδαρότρυπες. Κλέβουν, σπάζουν, μαγαρίζουν και αναποδογυρίζουν ό,τι βρεθεί στο διάβα τους, χύνουν βαρέλια με λάδι ή κρασί. Έξω από τα σπίτια σταματούν το νερό στις βρύσες, ή διοχετεύουν αλλού το νερό των υδρόμυλων.

Σκίτσο του Χρήστου Γ. Δημάρχου από το «Ο ελληνικός Πόντος – Μορφές και εικόνες ζωής»

Η δοξασία λέει ότι επιτίθενται όλοι μαζί, πέφτουν όλοι όταν πέφτει ένας, και αναρριχώνται σε δέντρα, τοίχους και βράχους. Παραμονεύουν τους ανθρώπους και προσπαθούν να τους κάνουν κακό. «Το μόνο καλό είναι ότι είναι πολύ φοβιτσιάρηδες», σημειώνει ο Δ. Παπαδόπουλος.

Όπλο των ανθρώπων ενάντια στους καλικάντζαρους είναι το φως ή μια προσευχή.

Γι’ αυτό στα σπίτια των Ποντίων στην είσοδο τοποθετείται ένας σταυρός ή ένα εικόνισμα, ενώ τα φώτα και το τζάκι δεν σβήνουν καθ’ όλη τη διάρκεια του Δωδεκαήμερου. Οι πόρτες και τα παράθυρα κλείνουν ερμητικά, και τη νύχτα κανείς δεν βγαίνει από το σπίτι εάν δεν κρατά φανάρι. Τα τρόφιμα, υπό το φόβο των καλικάντζαρων, σκεπάζονται και αποθηκεύονται επιμελώς.

Προληπτικά μέτρα παίρνονταν και για τους διαβάτες, κι έτσι πάνω στα σταυροδρόμια έκαναν το σήμα του σταυρού.

Πηγή :

https://www.pontosnews.gr/497801/pontos/paradosi/oi-kalikantzaroi-evgainan-kai-ston-po/

 

https://laografiaimnhmhtoyxues.blogspot.com/2022/10/ 

- Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος (link). Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ

Ορισμένα αναρτώμενα από το διαδίκτυο κείμενα ή εικόνες (με σχετική σημείωση της πηγής), θεωρούμε ότι είναι δημόσια. Αν υπάρχουν δικαιώματα συγγραφέων, παρακαλούμε ενημερώστε μας για να τα αφαιρέσουμε. Επίσης σημειώνεται ότι οι απόψεις του ιστολόγιου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου. Για τα άρθρα που δημοσιεύονται εδώ, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο το ιστολόγιο.