Τα «δρακόσπιτα», της Melitas - Le case dei draghi, da Melitas - The "dragon houses", by Melitas

Τα «δρακόσπιτα», της Melitas - Le case dei draghi, da Melitas

 [ η φωτογραφία προέρχεται από την ακόλουθη ιστοσελίδα : http://envifriends.blogspot.gr/2014/03/blog-post.html ]

Τα «δρακόσπιτα», της Melitas - Le case dei draghi, da Melitas

Τα τελείως ιδιόμορφα αυτά κτίσματα ο λαός τα ονομάζει «δρακόσπιτα».

Η λέξη δράκος έχει τη ρίζα της στο ρήμα «δέρκομαι» που υποδηλώνει εκείνον ο οποίος έχει οξύ και διαπεραστικό βλέμμα, ή εκείνον που καταπλήσσει με το βλέμμα του-

Τέτοιο βλέμμα, αλλά και υπερβολική και ακαταμάχητη δύναμη, είχανε οι δράκοι κατά τη λαϊκή παράδοση.

Για το λαό μας οι δράκοι ήταν μυθικά όντα, άλλοτε ανθρωπόμορφα, με υπερφυσικό ανάστημα και υπεράνθρωπες δυνάμεις.

Πιστεύει δε, ότι κατοικούσαν στα βουνά μέσα σε πολυδαίδαλα παλάτια, ή σε σπηλιές, ή σε γεροφτιαγμένους πύργους.

Για αυτό υπάρχουν στην πατρίδα μας πλήθος τοπωνύμια και ονομασίες που έχουν σαν πρώτο συνθετικό τους τη λέξη δράκος.

Ακούμε ταχτικά Δρακοσπηλιά, Δρακονέρα, Δρακόπετρες, Δρακοπάτη-μα, κ.α.

Ακόμα με αφετηρία τη δοξασία του λαού μας για την υπερφυσική δύναμη των δράκων, λέγονται πολύ συχνά και εκφράσεις διάφορες όπως:

«Και δράκου ρίζα νάχει, δεν γλυτώνει».

Τους δε γενναίους, τους ήρωες, πάλι με δράκους τους παρομοιάζει ο λαός μας και λέει: "Ήτανε δράκος στην καρδιά» και άλλα πολλά.

Στην Εύβοια εκτός από τα πολλά τοπωνύμια με συνθετικό τη λέξη δράκος, υπάρχουν και πολλές διηγήσεις δυο από τις οποίες μάλιστα αναφέρονται και σε τρία από τα εξεταζόμενα δρακόσπιτα, της Όχης, των Ρουκλίων και της Δίρφυς, καθώς και σε ένα σημαντικό αρχαιολογικό χώρο και αξίζει να τις αναφέρουμε.

Διηγούνται πως ο δράκος που κατοικούσε στο δρακόσπιτο της Δίρφυς μάλωνε ταχτικά με τον άλλον που ζούσε στο βουνό Χτυπάς (Μεσσάπιον) της Βοιωτίας και όταν οι διαμάχες τους προχωρήσανε πολύ, ο δράκος της Δίρφυς είπε στον άλλον ότι θα κάνει τη θάλασσα στεριά να περάσει να τον πολεμήσει σώμα με σώμα.

Γέμισε το τεράστιο μανίκι της κάπας του με χώμα και κατέβηκε στην παραλία του Ευβοϊκού.

Εκεί όμως ο δράκος του Χτυπά έριξε κεραυνό και του έκοψε το μανίκι της κάπας το γεμάτο χώμα, που έμεινε εκεί σχηματίζοντας μια μύτη στεριάς μέσα στη θάλασσα και από τότε λένε έμεινε το όνομα Μάνικα, ο γνωστός μας αρχαιολογικός χώρος.

Η άλλη ιστορία αφορά στα δυο δρακόσπιτα που είναι στην Όχη και στα Ρούκλια.

Ο δράκος της Όχης είχε αγαπήσει μια κοπέλα που την κρατούσε κλεισμένη στο μικρό δρακόσπιτο που είναι στα Ρούκλια.

Εκεί την επισκεπτόταν κάθε βράδυ και έμενε μαζί της ως τα χαράματα, πριν βγει ο ήλιος.

Για να μη ξεχαστεί έριχνε κριθάρι στο άλογο του τόσο όσο να τρώει ως πριν την ανατολή του ήλιου και με τις φωνές που έκανε το άλογο σαν τελείωνε το κριθάρι, καταλάβαινε ότι έπρεπε να φύγει και έφευγε.

Μια βραδιά όμως η κοπέλα έριξε κι άλλο κριθάρι στο άλογο ώστε να τρώει και μετά την ανατολή.

Έτσι θα έφτανε ο αδελφός της με το μεγάλο και φοβερό σκυλί του, το μόνο πράγμα που φοβότανε ο δράκος, θα τον κυνηγούσε και θα λευτέρωνε την αδελφή του.

Όταν ο δράκος κατάλαβε πως είχε αργήσει, έφυγε βιαστικά πατώντας πάνω στη σκεπή του δρακόσπιτου για να καβαλήσει το άλογο του.

Από τότε λένε είναι γκρεμισμένη η σκεπή αυτού του δρακόσπιτου.

Το δράκο τον κυνήγησε το σκυλί μέχρι το σπίτι του, στην κορυφή της Όχης, κι επειδή πρόλαβε και μπήκε μέσα, ο δράκος για να γλυτώσει μ' ένα πήδημα γκρέμισε τη σκεπή και βγήκε.

Από τότε είναι γκρεμισμένη στη μέση η σκεπή του δρακόσπιτου, λένε οι αγρότες μας της περιοχής.

Μετά τα όσα πιστεύει ο λαός μας για τους δράκους, είναι φυσικό όταν είδε τα περίεργα αυτά κτίσματα τα οποία είναι φτιαγμένα σε περιοχές δυσπρόσιτες και με τεράστιες πέτρες, να πιστέψει ότι είναι τα σπίτια των δράκων, γιατί μόνον αυτά τα υπερφυσικά όντα με τις υπεράνθρωπες δυνάμεις θα μπορούσαν να τα οικοδομήσουν με τον τρόπο και την αρχιτεκτονική που είναι φτιαγμένα, ώστε και σήμερα ν' αφήνουν έκθαμβους όλους όσους φτάνουν ως αυτά και τα βλέπουν.

Με το όνομα «δρακόσπιτα» είναι λοιπόν γνωστά αυτά τα οικοδομήματα, ή κατά την τοπική αρβανίτικη λαλιά της Ν. Εύβοιας, «Δραγκό»,

Στην Εύβοια όχι μόνο κτίσματα αλλά και σπηλιές ονομάζουν δρακόσπιτα οι αγρότες.

Εξετάσαμε μερικές απ' αυτές.

Καμιά δεν μπορούμε να τη χαρακτηρίσουμε δρακόσπιτο γιατί πουθενά δεν βρήκαμε κάποιο κτίσμα.

Αλλά και από τα διάφορα κτίσματα που μελετήσαμε κανένα δεν είχε τα χαρακτηριστικά των δρακόσπιτων, εκτός από δυο τα οποία εμφανίζουν κάποιες ομοιότητες με τα γνωστά μας.

Το ένα είναι της Δίρφυς κι έχουμε και γι αυτό αυξημένες επιφυλάξεις όπως θα φανεί στην περιγραφή του και το άλλο στο λόφο της Γιαμήνας το οποίο και ο Παπαβασιλείου το αναφέρει ως δρακόσπιτο.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ

Τα δρακόσπιτα της Εύβοιας τα οποία είναι γνωστά μέχρι σήμερα φτάνουν τα 12.

Παλιότερα ήτανε γνωστά μόνο το δρακόσπιτο της Όχης και τα άλλα στα Στύρα, τα Πάλλη λάκα δραγκό, δηλαδή συνολικά 4 κτίσματα. Στους κόπους και τις έρευνες του Καθηγητή Νίκου Μουτσόπουλου οφείλουμε τη γνωριμία μας με τα άλλα 8.

Τα αναφέρουμε όλα με το όνομα με το οποίο είναι γνωστά στην περιοχή τους. 1} Το πιο καλά διατηρημένο και πιο καλοφτιαγμένο είναι πάνω στην κορυφή της Όχης, σε υψόμετρο 1404 μ. χωρίς ιδιαίτερο όνομα.

2) Τρία άλλα, που αποτελούν συγκρότημα, κοντά στα Στύρα, γνωστά με το όνομα Πάλλη λάκα δραγκό.

3} Κοντά στη θέση Μετσίφι των Στύρων είναι το Μάριζα ή Λούμιθελ δραγκό.

4) Στη θέση Αμινού, στα ΒΑ των Στύρων, το Κρόι φτοχτδραγκό, αποτελούμενο από δύο κτίσματα, σε υψόμετρο 270 μ.

5) Το Τσούκα δραγκό, μια ώρα πορεία μακρυά από το χωριό Στουπαίοι.

6) Μακρύτερα από το Τσούκαδραγκό, στη θέση Κιάφα Γκαρδ, το δραγκό Κατσαρό.

7) Λίγο πιο πολύ από δυο χιλιόμετρα στο δρόμο μετά τα Καψάλα, είναι το δραγκόΛιμικό, το πιο εύκολο να το επισκεφθεί κανείς, σε υψόμετρο 320 μ.

8) Κοντά στη Ροσπηλιά, ένα μικρό σπήλαιο που ήτανε λατρευτικό άντρο, στη θέση Ντάρδζα, είναι το μικρό Ντάρδζα δραγκό.

9) Στην κορυφή του λόφου όπου στους πρόποδες του είναι το Μαρίζα δραγκό, υπάρχει άλλο με το όνομα Κιούκα δραγκό.

Τα δρακόσπιτα αυτά δεν θα τα περιγράψουμε γιατί αυτό έχει ήδη γίνει από τον Ν. Μουτσόπουλο κυρίως και τον Χρ. Λάζο.

Θα αναφερόμαστε ταχτικά όμως σ' αυτά όπου είναι αναγκαίο να διατυπωθούν ερωτήματα και απορίες ή να γίνουν διαπιστώσεις και συγκρίσεις.

Περιγραφή θα κάνουμε στα τελείως άγνωστα ως τώρα δρακόσπιτα που αποτελούν προσωπικά μας ερευνητικά αποτελέσματα.

Αυτά τα νέα δρακόσπιτα είναι τα παρακάτω.

1) Το Νοέμβριο του 1987 σε μια ερευνητική μας εξόρμηση πίσω από τη Δίρφυ, είχαμε την ευκαιρία να επιβεβαιώσουμε την από χρόνια πληροφορία μας για την ύπαρξη δρακόσπιτου που είναι πέρα από το χωριό Γλυφάδα (Τσέργες) στη θέση Χτισμένη, σε υψόμετρο 160 μ.

2) Κοντά στη Χαλκίδα ένα άλλο κτίσμα που το ονομάζουν δρακόσπιτο, στο ύψωμα Γιάμηνα πάνω από το Βατώντα, σε υψόμετρο 410 μ.

3) Στον Κάβο Τόλια άλλο ένα.

4) Πάνω από το παραθαλάσσιο χωριό Νιμποριό, σε υψόμετρο 150 μ. το γνωστό με το όνομα Πύργος.

5) Στη θέση Κούρθεα είναι δυο κτίσματα σε υψόμετρο 365 μ. και 358 μ.

6) Στο λόφο Βίγκλια, αριστερά του δρόμου που οδηγεί από τα Στύρα στα Νεα Στύρα, είναι το Βίγκλια δραγκό σε υψόμετρο μόνον 80 μ.

7) Στην τοποθεσία Ίλκιζες των Στύρων συγκρότημα δύο δρακόσπιτων σε υψόμετρο 520 μ. γνωστό ως Ίλκιζες δραγκό.

8) Στη θέση Μάκκου άλλο συγκρότημα δύο κτιρίων, σε υψόμετρο 430 μ.

9) Στη θέση Στενό, στο δρόμο που πάει στο χωριό Κοίλα, στο χώρο μιας οχύρωσης ένα άλλο μικρό σε υψόμετρο 230 μ.

10) Κοντά στα Ρούκλιαστη θέση Λάκες άλλο, σε υψόμετρο 530 μ. χωρίς ιδιαίτερο όνομα κι αυτό.

Έτσι σήμερα ο αριθμός των κτισμάτων αυτών τα οποία μας είναι γνωστά με την ονομασία δρακόσπιτα, φτάνει στα 25 και είμαστε βέβαιοι ότι υπάρχουν κι άλλα τα οποία ή έχουν εξαφανιστεί τελείως όντας παραχωμένα κάπου μετά το λίγο ή πολύ γκρέμισμα τους, ή θα μας αποκαλυφθούν κάτω από άλλες συνθήκες, όπως π.χ, τα δυο στη θέση Κούρθεα.

Πριν από την περιγραφή των νεοανακαλυφθέντων κτισμάτων, θεωρούμε αναγκαίο να αναφέρουμε όλα τα κοινά γνωρίσματα των δρακόσπιτων επειδή είναι απαραίτητα για την κατανόηση της κριτικής μας σε ότι έχουν γράψει όλοι όσοι ασχολήθηκαν μ1 αυτά, γιατί δεν είναι λάθος, ούτε υπερβολή, αν γράψουμε ότι τα δρακόσπιτα είναι το ένα αντίγραφο του άλλου.

Η διαφορά τους είναι μόνον στις διαστάσεις και στο καλό ή κακό το πολύ ή το λίγο λάξευμα των ογκόλιθων.

Οι μικροδιαφορές που υπάρχουν σε ορισμένα σημεία δεν αλλάζουν αυτή τη διαπίστωση.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Είναι χαρακτηριστικός και άξιος προσοχής, ο τόπος, το περιβάλλον, όπου είναι φτιαγμένα τα δρακόσπιτα.

Όλα βρίσκονται σε κορυφές βουνών ή λόφων, ή σε πλαγιές τελείως απόμακρες και δυσπρόσιτες.

Όλα έχουνε καλή ορατότητα και μπροστά και γύρω τους απλώνεται έκταση που τη θέα της δεν την κρύβει τίποτα.

Όλα έχουν ένα δέσιμο με το τοπίο το οποίο δείχνει την αρμονία της σκέψης των κατασκευαστών τους.

Δεν μπορούμε να αποφύγουμε τον πειρασμό και να μη επαναλάβουμε την τόσο χαρακτηριστική διατύπωση που κάνει ο Ulrichs από το 1842 και που αφορά στην περιβαλλοντική προσαρμογή των δρακόσπιτων.

Γράφει: -Ο ναός της κορυφής της Όχης είναι οικοδομημένος από υλικά αυτού του βουνού και με το πέρασμα του χρόνου πήρε το χρώμα των βρόχων πάνω στους οποίους είναι χτισμένος και δείνει την εντύπωση ότι αποτελεί μια ενιαία μάζα μ' αυτούς τους βράχους». Αυτό ισχύει και για όλα τα άλλα δρακόσπιτα.

Όλα είναι θεμελιωμένα πάνω σε φυσικούς βράχους.

Αλλά και γενική περιβαλλοντική διαπίστωση είναι ότι όλα σχεδόν είναι κτισμένα σε περιοχές αρχαίων λατομείων.

ΥΛΙΚΑ

Κοινό χαρακτηριστικό των δρακόσπιτων είναι ότι φτιάχτηκαν από ντόπια πέτρα.Πουθενά δεν υπάρχουν ίχνη (διάδρομος, γλιστρά κλπ) μεταφοράς των λίθων. Τουναντίον η ομοιότητα του υλικού τοιχοδομίας των δρακόσπιτων με το πλησιέστερο πέτρωμα και τα ίχνη λατόμευσης που υπάρχουν πλάι σε αρκετά δρακόσπιτα, οι αφαιρετικές εργασίες από πλαϊνούς βράχους, καθώς και σε άλλους πολύ κοντινούς, αποδείχνουν ότι επί τόπου γινότανε η εξόρυξη και επεξεργασία.

Όλοι οι μεγάλοι λίθοι που χρησιμοποιήθηκαν είναι λαξευμένοι σε άλλα πολύ και σε άλλα λιγώτερο ή καθόλου.

Χαρακτηριστικό είναι ότι οι εσωτερικές πέτρες είναι περισσότερο και καλύτερα λαξευμένες από τις εξωτερικές σε όλα τα δρακόσπιτα.

Στο δρακόσπιτο της Όχης, συμφωνούν όλοι οι συγγραφείς, ότι συναντάμε τις πιο καλά λαξευμένες πέτρες.

Όμως τις πιο καλά, τέλεια μπορούμε να πούμε λαξευμένες πέτρες, όταν δεν είναι σχιστόλιθος, τις βρίσκουμε στον Πύργο του Νιμποριού και στο Α από τα δυο στη θέση Κούρθεα.

Το ίδιο και στα δρακόσπιτα της Δίρφυς και της Γιαμήνας.

Άλλο κοινό χαρακτηριστικό των δρακόσπιτων είναι ότι, σε κανένα δεν υπάρχει συνδετικό υλικό γιατί είναι οικοδομημένα με τον τρόπο που ονομάζουμε ξερολιθιά.

Ακόμα σε καμιά από τις πέτρες δεν υπάρχουν συνδετικοί γόμφοι. Οι πέτρες που έχουν χρησιμοποιηθεί είναι όλες μεγάλες και αρκετές φορές τεράστιες, στο δε σχήμα τους μπορούμε να τις πούμε πλακόπετρες, άσχετα αν το πάχος τους ποικίλει από 0,20 - 0.80 μ. αφού το μήκος τους φτάνει τα 4 μ, και το πλάτος υπερβαίνει σε πολλές τα 2 μ.

Στα υλικά πρέπει να αναφέρουμε και τις μικρές πέτρες που χρησιμοποιούν σαν σφήνες, τις οποίες συναντάμε στους τοίχους όλων γενικά των δρακόσπιτων.

Αναφέραμε εξωτερικές και εσωτερικές πέτρες.

Αυτά είναι γεγονός γιατί οι τοίχοι των δρακόσπιτων είναι διπλής δομής.

Δηλαδή αποτελούνται από δυο ισόδομες κατασκευές και μόνον κατά διαστήματα υπάρχουν συνδετικές πέτρες, αυτές που οι τεχνικοί ονομάζουν διάτονους λίθους ή μπατικές πέτρες και που ο' αυτά τα οποία είναι γκρεμισμένα φαίνονται πολύ.

Αυτό το χαρακτηριστικό, τη διπλή δομή, εύκολα το καταλαβαίνουμε γιατί όταν παρατηρούμε έναν τοίχο, οποιονδήποτε, εξωτερικά και εσωτερικά, όπου αυτό είναι δυνατόν, αντιλαμβανόμαστε ότι οι δόμοι δεν είναι αντίστοιχοι.

Οι εξωτερικές πέτρες δεν είναι ίδιες με τις εσωτερικές, ούτε στις διαστάσεις, ούτε στη θέση.

Σε πολλά απ' αυτά, τα οποία είναι δυστυχώς γκρεμισμένα, σε μικρό ή μεγάλο μέρος.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

Ο τρόπος κατασκευής των δρακόσπιτων σε συνδυασμό με τις ογκώδεις πέτρες που έχουν χρησιμοποιηθεί, είναι το θεμελιακό στοιχείο το οποίο τα κάνει να ξεχωρίζουν παγκόσμια από κάθε άλλο και κάθε εποχής οικοδόμημα.

Η αρχιτεκτονική των δρακόσπιτων προκαλεί έκπληξη και θαυμασμό και δείχνει τη μεγάλη γνώση της τεχνικής από αυτούς που τα φτιάξανε αφού και με τα σημερινά δεδομένα αποτελεί, η αρχιτεκτονική αυτή, κάτι το πολύ δύσκολο αν όχι ακατόρθωτο.

Όλη η κατασκευή προδίδει ότι οι τεχνίτες αυτοί είχανε μελετήσει κάθε λεπτομέρεια και η εφαρμογή των αποτελεσμάτων της μελέτης τους γίνεται από την πρώτη πέτρα που ακουμπούσαν πάνω στο έδαφος.

Η σημερινή τους κατάσταση, το δυσπρόσιτο του μέρους, οι εδαφικές συνθήκες και η έλλειψη ανασκαφικής έρευνας, η οποία προϋποθέτει μεταφορά επί τόπου μηχανικών μέσων, δεν μας επιτρέπουν να δούμε αν υπάρχει θεμέλιο και σε πιο βάθος φτάνει.

Από το ότι τα περισσότερα είναι «ακουμπημένα» πάνω σε βράχο, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι αυτά τα κτίσματα δεν έχουν θεμέλιο σε όλο το μήκος των τοίχων.

Άλλωστε είναι γνωστό ότι οι αρχαίοι κατασκευάζανε θεμέλιο μόνο στα σημεία τα οποία δέχονταν πολύ βάρος.

Ούτε κι αυτό όμως είναι δυνατόν να δούμε στα δρακόσπιτα, χωρίς να προηγηθεί καθάρισμα από τις κοπριές και τις επιχωματώσεις και χωρίς ανασκαφική έρευνα.

Πολύ σωστά ο Ν. Μουτσόπουλος γράφει ότι:

«Η τοιχοποιία αποτελεί έναν άθλο... και η ισορροπία επιτυγχάνεται και διατηρείται μόνον από τα υποκείμενο και υπερκείμενα βάρη.

Η ανυπαρξία θεμελίωσης, όπως πιθανολογούμε, σε συνδυασμό με την μέχρι σήμερα διατήρηση τους δεν δείχνει παρά τις απίθανες κατασκευαστικές ικανότητες των τεχνικών αυτού του λαού που τα οικοδόμησε.

Μόνον τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην Όχη, στα 1404 μ. ύψος, αν σκεφθούμε, με το πολύ χιόνι και τον αέρα, στις οποίες αντιστέκεται ένα οικοδόμημα με ξερολιθιά, με τεράστιες και πολύ βαριές πέτρες, αποδεικνύουν τις θαυμαστές τεχνικές της εποχής εκείνης».

Ενδεικτικά υπενθυμίζουμε το πως χαρακτηρίζουν τη δύναμη του αέρα που επικρατεί στην Όχη, δυο παλιοί.

Ο Μητροπολίτης Αθηνών Μιχαήλ Ακομινάτος που πέθανε το 1220, σε επιστολή του προς τον Γεώργιο Βαρδάνη, γυιό ( του Επισκόπου Καρύστου γράφει ότι ο αέρας αυτός είναι "χείμορος αγρίας λαίλαπος». (Χρ. Θέμελης 1955).

Ο δε Ηawkins τον χαρακτηρίζει «διαρκές μαστίγωμα».

Τα δρακόσπιτα χρησιμοποιούνται σήμερα και από πολλά χρόνια πριν, για μαντριά και γι' αυτό έχουν επιχωματωθεί σε αρκετό ύψος.

Από το βιβλίο του μελετητή της Εύβοιας Θεόδωρου Σκούρα

Πηγή α : http://www.neraidokiklos.gr/forum/showthread.php?t=3330  

Πηγή β :  http://pirforosellin.blogspot.gr/   

 -  Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος (link). Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ

Ορισμένα αναρτώμενα από το διαδίκτυο κείμενα ή εικόνες (με σχετική σημείωση της πηγής), θεωρούμε ότι είναι δημόσια. Αν υπάρχουν δικαιώματα συγγραφέων, παρακαλούμε ενημερώστε μας για να τα αφαιρέσουμε. Επίσης σημειώνεται ότι οι απόψεις του ιστολόγιου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου. Για τα άρθρα που δημοσιεύονται εδώ, ουδεμία ευθύνη εκ του νόμου φέρουμε καθώς απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών τους και δεν δεσμεύουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο το ιστολόγιο.